Vertel geregeld verhalen aan doeners in de kerk
Het zijn vaak dezelfde tieners die het goede antwoord weten bij een vraag tijdens de catecheseles.
Als een gemiddelde jeugdwerker of catecheet per groep zou moeten opschrijven wie er dan boven komen drijven, wordt het een kort lijstje. Hoe betrekken we de jongeren die vrijwel nooit het goede antwoord weten?
Als beginnend leerkracht in het basisonderwijs kreeg ik een blonde jongen in mijn groep die nu vakwerk maakt. Ik kwam hem recent tegen op een foto waarbij hij als timmerman trots in beeld kwam met een klus. Die foto raakte me. Ik moest terugdenken aan de vele dictees die ik vol rode strepen in zijn schriftje achterliet. Met steevast een onvoldoende. Zo onbarmhartig kan een net afgestudeerde schoolmeester zijn. Dan weegt de norm zwaarder dan het kind. Hij was waarschijnlijk dyslectisch en kon nauwelijks een goede zin op papier krijgen in groep 8. Persoonlijk kan ik me er schuldig over voelen, als ik bedenk hoe moed benemend een schooldag voor hem moet zijn geweest.
Hoewel we elkaar verder een onvergetelijke tijd bezorgden. Zeker als we aan het eind van de dag samen op stap gingen in het verhaal van de ‘familie Chaos’. Een doorlopende spontane vertelling van vijftien minuten per dag, waarin alle leerlingen een personage waren. Samen maakten we allerlei spannende gebeurtenissen mee, die zich meestal afspeelden in het eigen dorp. Deze zelfde jongen zat dan met gespitste oren, zijn ogen straalden als hij aan bod kwam in het verhaal. Dan hadden we contact. Wellicht had ik hem meer verhalen moeten vertellen en minder les moeten geven. Zou hij dan meer geleerd hebben? Ik denk van wel.
Leren
Het is van belang dat kinderen en jongeren leren in de kerk. Zoals een kind Psalmverzen en Bijbelteksten inoefent, zo is het voor tieners van belang dat ze de grondlijnen van de gereformeerde belijdenis helder krijgen. De manier waarop ze dit eigenen verschilt echter per persoon. De één is meer geholpen met concrete vragen en antwoorden, terwijl een ander graag hoort hoe deze waarheden in het geloofsleven tot uiting komt. Het eerste is te ondervangen met leerstof of maakwerk, het tweede door het vertellen van verhalen waarin functioneert wat de lesstof beoogt. Bij de catechese is het geen kwestie van een keuze uit twee leerstrategieën, maar dienen beide aan de orde te komen. Daar is de hele groep mee gediend. Laten catecheten echter wel met onderscheid handelen als het gaat om de belasting van jongeren. Laat de leerstof voor praktische jongeren geen ondraagbare last worden, biedt waar nodig maatwerk. Bijvoorbeeld door een hen een invuloefening te geven, of het te laten overschrijven.
Vertellen
Waar vrijwel iedere jongere graag naar luistert, is naar verhalen. Het is daarom van belang dat predikanten, catecheten en jeugdwerkers zich oefenen in het delen van ervaringen uit het concrete leven. Niet om daarmee een norm te stellen voor het geestelijk leven, maar wel om woorden te geven aan hoe de Heere kan werken in het leven van mensen. In geestelijk opzicht, als het gaat om de omgang met de Heere.
Ditzelfde geldt echter ook voor het inoefenen van kennis. Het duidelijk maken met een voorbeeld geeft jongeren beeld bij het leerstuk dat centraal staat. De Heere Jezus bracht veel kennis over door het vertellen van gelijkenissen. Dit waren verhalen die uit het leven gegrepen waren. Aan de hand van een dwalend schaap, een verloren penning of het zaad dat een boer uitstrooit over het land. Ook onze cultuur en leefomgeving geeft aanleiding voor het vertellen van verhalen.
De geboorte van een broertje of zusje kan, met behulp van een foto of geboortekaartje, aanleiding bieden voor een gesprek over Gods trouw in de geslachten. Over schepping en herschepping. Over verbond en verkiezing. Kortom, aanknopingspunten in overvloed.
Bronnen
Het is niet moeilijk om te putten uit de historie. Velen maken dankbaar gebruik van het verzamelde werk van Spurgeon. Denk aan de verhalen van ‘Jan Ploeger’ of de uitleg die hij via verhalen gaf in de prediking. Bijvoorbeeld het verhaal waarbij hij een kool uit het vuur haalde tijdens een gesprek, om zo te laten zien wat er gebeurt als je niet meer naar de kerk gaat. De losliggende kool buiten het vuur koelt af. Los van de gemeenschap verkilt het leven met de Heere, we hebben de ontmoeting rondom het Woord in de gemeenschap nodig. Daarnaast doen in de prediking allerlei verhalen de ronde die geregeld terugkeren. Zoals het verhaal van de brugwachter die ten koste van het leven van zijn zoon een passagierstrein laat passeren. Of het verhaal van de jongen die niet naar huis durfde na een ruzie met zijn vader en om een teken vroeg, een wit laken aan de lijn als de kust veilig was. De hele tuin hing die dag vol witte lakens. Deze verhalen blijven hangen, omdat we het ons levendig voor kunnen stellen.
Actualiteit
Als we alleen verhalen uit de historie gebruiken, kan bij jongeren het gevoel ontstaan dat het geloof net zo’n antiquarisch is als wat we vertellen. Heb daarom eveneens oog voor de actualiteit van vandaag. Probeer met een oog voor verhalen om je heen te kijken, of iets aanleiding geeft voor een (geestelijke) levensles. Zoals ds. J.T. Doornenbal inspiratie opdeed voor zijn kerkbodestukjes tijdens het tuinieren, zo mogen catecheten en jeugdwerkers inspiratie opdoen tijdens het dagelijks werk.
Ook het nieuws biedt aanknopingspunten. De macht van de duivel wordt dagelijks zichtbaar in oorlogstaferelen en dramatische gebeurtenissen. Vertel wat je las in de krant en probeer er een les aan te koppelen. Laat zien dat de Heere regeert, maar dat de duivel ook een zekere ruimte krijgt. Wij lijden aan de gevolgen van onze val, van onze zonden. Daarom leed dit meisje in Syrië vandaag aan de gevolgen van een bomaanslag. Als vanzelf komen dan de vragen van jongeren op tafel. Maar wordt Gods trouw en geduld juist ook bij zo’n gebeurtenis niet duidelijk. Want waarom werden wij vandaag nog gespaard? Is de Heere dan niet lankmoedig, lang van geduld, ten aanzien van ons?
Zo had ik recent een gesprek met een groep catechisanten over de invloed van alcohol op de bereidheid om zich over te geven aan seksuele uitspattingen. Een pastoraal gesprek van jaren geleden kwam weer boven, met een meisje dat in halfdronken toestand haar maagdelijkheid kwijtraakte. Het bezorgde haar diepe schaamte, verdriet en schuldbesef. Denk maar dat jongeren dan luisteren.
Eigen leven
Het is voor jongeren van belang dat ze zien dat het leven met de Heere werkelijkheid is. We hoeven er niet mee te koop te lopen. Maar jongeren hebben het nodig om te horen dat wat de jongerenwerker of catecheet aan kennis vertelt, opkomt uit het Woord en verbonden is met het hart.
Als u (met mij) de schroom voelt die hiermee samenhangt, laten we dan zien op Christus en Zijn Naam verhogen in de ontmoeting met jongeren. Dan vallen wij weg. Want onze verhalen maken niet zalig. Dat doet de Heere door Zijn Woord.
