Opzwepende drums hoorden bij de Baäl
Door ondersteuning van muziek dringt een boodschap diep binnen in het gemoedsleven. Als je bepaalde klanken hoort, dan weet je als vanzelf de woorden weer. Wellicht eveneens de gemoedstoestand die je ervoer toen je dit voor het eerst hoorde.
Ds. J. Koppelaar nam in het verleden stevig stelling tegen de werking van drums bij de manier waarop muziek de inhoud overheerst. Koppelaar: ‘Als mijn kleindochtertjes een ritmisch deuntje horen op hun muzikale speelgoed beginnen ze als vanzelf te bewegen. De blijde reidans uit de tijd van David zit ons blijkbaar nog steeds in het bloed (1 Sam. 29 : 5).’
Muziek is een krachtig middel om een boodschap over te brengen. Waardoor?
‘Ik maakte een aangrijpende rouwdienst mee van een jonge moeder die gewild had dat het lied ‘Thank You’ (Jesus Army) werd uitgevoerd. De boodschap die er in doorklonk bracht grote ontroering in de zaal teweeg. Nog zoiets: In mijn kring ken ik een jongeman die zijn wereldse leven vaarwel ging zeggen na diep geraakt te zijn door een lied van Matthijn Buwalda. Is dit dan duivels? Ik denk het niet. Velen van jullie zullen nummers kennen van bijvoorbeeld Sela of Christian Verwoerd, die een Bijbelse boodschap willen overbrengen. Daarom wil ik deze muziek beslist niet op één lijn stellen met hardrock waar wel een duivelse invloed vanuit gaat.
Hardrock en dergelijke muziek is dwingend: je wordt opgezweept tot juichen of dansen. De herhaling werkt als een mantra die in je ziel blijft hangen. De teksten zijn vaak extreem duivels en de link met losbandige seks, drugs en geweld is snel gelegd. De setting is dermate werelds dat je er niet aan moet denken wat er met je gebeurt als je daar aanwezig bent en de Dag des oordeels aanbreekt.’
De duivel maakt gebruik van muziek. Welke impact heeft dit volgens u op jongeren?
‘Ooit heb ik op een jeugdavond van onze kerk gezegd: als je het drumstel de kerk binnenhaalt, haal je de duivel binnen. Achteraf is dat te kort door de bocht. Ik veroordeelde daarmee zeer veel christenen, met name in de derdewereldlanden. Maar nu het volgende: Onlangs zei de bekende Amerikaanse predikant John Piper over opwekkingsmuziek: ‘De laatste dertig, misschien veertig jaar is een ongelofelijk vruchtbare tijd geweest wat betreft het schrijven van nieuwe teksten en nieuwe muziek voor de kerk. Dat is een geweldig teken van leven. De psalmisten zeggen het vijf keer: ‘Zing een nieuw lied voor de Heere’ (Psalm 33:3; 96:1; 98:1; 144:9;149:1). Maar Piper waarschuwt tegelijkertijd ook voor de goedkope-genade-oppervlakkigheid die in veel liederen meekomt: ‘Mijn gevoel is dat – totdat een gemeente is verbrijzeld door de verontwaardiging en de verschrikking van onze zonde (zonde in de zin van dat we tekortdoen aan de eer van Gods Glorie) tezamen met een groot besef van Gods glorie en zijn rechtvaardigheid en toorn – de realiteit van genade en liefde niet écht gekend en gekoesterd kan worden door de gemeente.’
Hoe waardeert u het gebruik van drums in het licht van de (godsdienst)geschiedenis?
‘Je vindt nergens in de Bijbel dat er slagwerk gebruikt werd bij de eredienst en dat was ook niet het geval in de vroege kerk. De trommel waar de Bijbel over spreekt was namelijk een klein dierenvel dat strakgespannen werd tussen een vierkant latwerkje. Dat latwerkje werd ook wel rond gebogen en dan leek het op de ons bekende tamboerijn, maar zonder belletjes. Op deze ‘trommel’ sloeg men de maat.’ (Zie ‘Music in Anciënt Israël/Palestine,’ Joachim Braun). De opzwepende drums hoorden bij de Baäl en Astarte dienst, die vaak ontaarde in orgiën. In de Molochsdienst moest het donderend tromgeroffel het gillen van de moeders overstemmen die zagen hoe priesters hun kinderen in het laaiende vuur gooiden.
Welk advies geeft u aan jongeren als ze niet los komen van popmuziek, omdat ze er zo aan gewend raakten dat het bij hun leven hoort?
‘Belangrijk is ook om je af te vragen wat er met je gebeurt onder het luisteren. Dwingt het je tot dansen of juichen door de artiest en/of de tekst en het ritme? Ik las ergens: ‘In de eerste eeuwen van het christendom werd muziek, zang en dans al snel gelinkt aan losbandigheid en zedeloosheid. En omdat de kerk daar niks mee te maken wilde hebben, werd het gebruik van muziekinstrumenten niet toegestaan in kerkdiensten.’ Want men wist: ‘Haat ook de rok, die van het vlees bevlekt is’ (Judas 1:23). Ik denk dat deze tekst ook zéker van toepassing is op de ‘Rock’ die door het vlees bevlekt is.’
Daarop vroeg ik hen: ‘Vinden jullie het drumstel dan belangrijker dan de Heere Jezus?’ Diepe stilte, die doorbroken werd door een ander meisje dat zei: “Da’s een goeie zeg.”’
Een nadenkertje: Ooit was ik in de mega-kerk van Drachten waar de bekende ds. O. Bottenbley destijds voorganger was. Uiteraard was daar ook slagwerk aanwezig, maar ik zag geen jeugd zitten. Ik kwam ze na de dienst tegen in de hal en vroeg hen waar zij die ochtend geweest waren. Ze vertelden dat ze hun eigen dienst hadden in een grote bovenzaal. Toen ik hen vroeg waarom ze een aparte dienst hielden, zeiden ze dat het beneden veel te saai was (….). Blijkbaar ging het er boven minder saai aan toe (…) Maar goed; omringd door de hele groep die beslist niet onvriendelijk keek naar deze in het zwart gehulde dominee, vroeg ik: ‘Zeg eens eerlijk jongens, als vanaf volgende week het drumstel niet meer in jullie dienst aanwezig is, wie van jullie komt er dan nog naar de kerk? Onmiddellijk antwoordde een meisje: ‘Nobody!’ Daarop vroeg ik hen: ‘Vinden jullie het drumstel dan belangrijker dan de Heere Jezus?’ Diepe stilte, die doorbroken werd door een ander meisje dat zei: “Da’s een goeie zeg.”’
