Liefde, leiding en lef
Weet jij nog hoe jouw ouders met jou praatten over seksualiteit? Ik wel, ik weet het nog precies. Nu sta je zelf voor deze taak. Ieder gezin is anders, ieder kind is anders. In dit artikel krijg je handvatten om binnen jullie gezin maatwerk vorm te geven. De basis is liefde. Het vraagt van jou dat je leiding neemt en ook dat je biddend de stap zet om het ‘gewoon’ te doen. Lef vanuit afhankelijkheid.
Terug naar toen
Ik kreeg een boekje. Ik weet nog exact hoe het er uit zag. ‘Kijk, dat ben ik’. Mijn ouders zeiden, goed bedoeld, dat als ik vragen had ik die altijd mocht stellen. Ik heb het nooit gedaan. Voordat je nadenkt over hoe jij met jouw kind wilt praten is het goed om even stil te staan. Wat vond je fijn aan hoe jij voorlichting kreeg? Wat heb je gemist? Als je je kunt inleven in het kind dat jij toen was, dan heb je al een belangrijke stap gezet richting je eigen kind.
In de spiegel kijken
Wij hebben allerlei beelden bij seksualiteit. Er zit voor ons een lading op. Positief, negatief, romantisch, beladen. Voor een kind, als je tenminste jong genoeg begint, nog niet. Een kind is onbevangen en nieuwsgierig. Als je kind dus een lading aanvoelt, dan komt die wellicht bij jou vandaan. Daarom is het goed eerst in de spiegel te kijken. Hoe denk ik over seksualiteit? Zie ik dit als iets moois? Doet het bij mij ergens pijn rond dit onderwerp? Wat zien mijn kinderen van de liefde in ons huwelijk? Want seksualiteit betreft alles wat we doen en zeggen, wat met intimiteit te maken heeft. Het sijpelt tussen de kieren van onze opvoeding door. Heb jij nog dingen op te ruimen? Als je dat niet doet, geef je ze ongewild door aan de volgende generatie. Nog even een andere vraag: hoe staat het met jouw Bijbelse beeld van seksualiteit? Heb je dat scherp? Dit zal je taalgebruik kleuren. Maak eens een lijstje met Bijbelse kernwoorden rondom seksualiteit en bespreek die aan tafel.
Jonge kinderen
Hoe jong begin je? Hoe jong was jij? Waar dacht jij toen al over na? Ga ervanuit dat jouw kind over veel meer nadenkt. Jonge kinderen worden in onze samenleving geconfronteerd met uitingen van seksualiteit. Rond de pubertijd ben je te laat. Een goede richtlijn is dat je rond zeven jaar alle basisdingen in ‘Jip en Janneke-taal’ hebt besproken. Inclusief dat er delen van je lijf zijn, die van jou alleen zijn. Praat daar bijvoorbeeld over bij het aan- en uitkleden van je peuter. Een helpende gedachte voor als je dit spannend vindt, kan zijn: Als jouw kind al iets heeft gehoord, dan is het voor jou juist lastiger. Je bent dus eerder te laat dan te vroeg.
Pubers
Praten met pubers over seksualiteit is een vak apart. Pubers zijn vaak nurks, gesloten, of zó direct dat je zelf met rode wangen zit. Toch zijn pubers op zoek naar liefde en leiding. Je bent een schuurpaal, maar op hun eigen kamer denken ze echt wel na over je woorden. Sterker nog, ze denken na over je daden! Hoe verzorg jij je lichaam? Wat kijk jij wel en niet? Hoe praat jij over seksualiteit? Pubers dagen je, door hun gesloten houding, uit om vooral te zenden. Dat voelt het meest veilig. Maar dat is niet wat ze willen. Ze willen dat je naar hèn luistert. Dat je je eigen kwetsbaarheid toont. Dat je vragen stelt en ècht luistert. Ze zijn op zoek naar jou! Wat heb ik aan mijn vader of moeder als het over zulke kwetsbare thema’s gaat? Alleen zo kunnen ze zelf een stabiele identiteit opbouwen. Wees respectvol in je taal, maar ook heel direct. Ze hebben al meer gehoord dan jij ooit in je mond zou durven nemen. Noem man en paard. Pubers willen eerlijke antwoorden. Alleen dan blijf je een relevante gesprekspartner.
Drie reflecties
Vanuit mijn ervaring als ambulant meidenwerker in het buitengebied van Ede, deed ik een aantal overtuigingen op. Heb allereerst oog voor het emotionele aspect van seksualiteit. Voor we het weten geven we ons kind het beeld mee dat seksualiteit een daad is. Maar dat is juist niet wat het is. Het is in de basis een gave die cirkelt rond de liefde, binnen het huwelijk.
Als we over seksualiteit praten, dan doen we dat te snel vanuit ‘wat kan er fout gaan?’. De boodschap die bij de meeste kinderen blijft hangen is: God heeft het gemaakt, het mag niet voor het huwelijk en er gebeuren erge dingen mee. Verder weten ze er totaal geen raad mee. Ga een stap verder. Wat is een gezonde seksuele houding in deze geseksualiseerde samenleving? Wat zit er allemaal tussen weten dat je een jongen of meisje bent en gemeenschap hebben; een wereld toch? Hoe moet je met die wereld omgaan?
Seksualiteit vraagt ook om begrenzing. Kinderen hebben behoefte aan experimenteren. Tot op zekere hoogte is dat oké en gezond (Leestip: ‘Blozen mag’). Het kan ook uitgroeien in ongezonde patronen. Denk daarom als echtpaar na hoe je je kinderen wilt begrenzen. Mogen ze van jou op hun kamer spelen? Ga je dan af en toe kijken? Loop je ook eens binnen na bedtijd? Heb je een open mobiel beleid (dat je alles kunt zien)?
Vier tips:
1. Kun je met je eigen man of vrouw praten over seksualiteit? Hoe kun je hier opener in worden? Daar ligt de basis.
2. Mannen en vrouwen beleven seksualiteit verschillend. Praat hierover. Veel jongeren weten dit niet, is mijn ervaring. Met soms grote brokken tot gevolg.
3. Zorg voor een sfeer waar bij wijze van spreken gestameld mag worden. Stel vragen, luister en ga niet omdat je zenuwachtig bent alleen maar zelf praten.
4. Tot slot een leestip voor alle ouders die hun kind weerbaar willen maken: #Notme van Mark de West.