Gedragsverandering in een onlinewereld
In een wereld vol schermen, valt het niet mee om onlinetijd in de hand te houden. Velen zwerven verder en langer online rond, dan ze zelf eigenlijk willen. Vandaar dat er wereldwijd een tegenbeweging gaande is; het zogenaamde digitaal minimalisme. Een aanpak die zich richt op persoonlijke gedragsverandering. Christenen staan als vreemdeling in de wereld. Dit heeft invloed op het offline leven, maar ook op onlinegedrag.
Ds. A.S. Middelkoop wil jongeren een helpende hand bieden richting een gezonde balans tussen offline en online gedrag.
Is verslaving aan schermgedrag iets nieuws in de geschiedenis?
‘Van 1950 tot 1960 verviervoudigden de reclame-uitgaven in Amerika. Men wilde de aandacht van kijkers oogsten. In zijn boek Aandacht is het nieuwe goud schetst Professor Tim Wu de opkomst van de aandachtindustrie. Zo blijkt dat Amerikanen in de jaren vijftig van de vorige eeuw massaal gekluisterd achter de televisie hun avonden doorbrachten. De lampen gingen uit, het scherm aan. Stil keek de hele familie naar het kleine bewegende scherm. Dit bleek een verslavende activiteit, op een bepaald moment leverde dit gemiddeld zo’n zes uur schermtijd per etmaal op. Het doorverkopen van aandacht werd een verdienmodel. In onze tijd zien we dat dit in alles doorwerkt. De schermen reizen met ons mee. Het gaat daarbij dus in de kern om het krijgen en vasthouden van aandacht van mensen, met als doel daar geld aan te verdienen.’
Wat is er anders dan vroeger?
‘Keken we eerder naar anderen op het scherm, nu zijn we zelf de ster op het scherm geworden. We worden toeschouwers van ons digitale zelf. Als wij anderen bekijken terwijl zij ons bekijken, worden we opgenomen in “the energy of becoming a star”. Dat stelt Tony Reinke. Dit zorgt er volgens hem voor dat er als vanzelf afstand komt tussen het echte geleefde leven en het online beeld dat we daarvan scheppen.
In een uitblinkcultuur waarin je het zelf moet zien te maken, is het niet vreemd dat je verslaafd raakt aan online contact. Want daar kun je uitblinken, shinen en bevestiging ontvangen. Maar ook zij die deze behoefte minder hebben, blijken in de praktijk veel meer online te communiceren dan men zelf graag wil. Verslavend gedrag sluipt langzaam je leven binnen, maar zie het er maar eens uit te krijgen. Dat valt niet mee. Mits je oog krijgt voor een leefstijl waarbij je minder afhankelijk bent van online gedrag.’
Recent verscheen het boekje ‘Gezond online – gedragsverandering volgens de Yona-methode’. Wat motiveerde u om hieraan mee te werken?
‘In de afgelopen jaren werden duizenden jongeren en ouders bereikt met de Yona-boodschap. Dit was veelal een beperkt moment van intensief contact, gedurende een dagdeel waarin we gezamenlijk optrokken. Op school, tijdens een ouderavond of bij de catechese. Als Yona-toerusters kijken we dankbaar terug op deze ontmoetingen. Jongeren bleken de bereidheid te hebben om in de spiegel te kijken. Een boodschap brengen is echter iets anders dan met elkaar werken aan gedragsverandering. Werkelijke verandering in onze gerichtheid als het gaat om ons staan voor het aangezicht van de Heere komt niet van beneden, maar van Boven. De Heere schept vernieuwing van het hart, door de Heilige Geest. Yona is dus niet de overtuiging toegedaan dat gedragsverandering als zodanig het één en al is, integendeel. Toch geloven we dat we een opdracht hebben om jongeren praktische handvatten te geven, waarbij Bijbelse principes leiding zijn. Daartoe geven we een praktische aanzet in de uitgave.’
Is een gezonde online levensstijl maakbaar?
‘Het begint met erkennen dat je de regie kwijt bent. Daarom laten we jongeren met deze uitgave in de spiegel kijken. Allereerst in de spiegel van Gods Woord, mede met het oog op allerlei vormen van vermaak die ons vervuilen en schuldig stellen voor Gods aangezicht. We dienen eerst en vooral te buigen aan Christus voeten, om behoud. Vanuit Hem vloeit leven voort. Dat is geen vrucht van onze akker. Daarnaast bieden we jongeren praktische handvatten om een gezonde levensstijl vorm te geven.’
Tien vragen
Tony Reinke gaf tien vragen mee, waaraan jongeren zichzelf kunnen spiegelen als het gaat om hun smartphonegedrag. Wie hoog scoort met de antwoorden, zou ik graag een gezondere levensstijl aanbevelen. Niet in het minst omdat we niet leven voor onszelf, maar voor het aangezicht van de Heere.
- Geven mijn smartphonegewoonten blijk van een onderliggende verslaving aan vermaak op verkeerde momenten?
- Geven mijn smartphonegewoonten blijk van een dwangmatig verlangen om gezien te worden en bevestiging te ontvangen?
- Leiden mijn smartphonegewoonten me af van persoonlijke omgang met God?
- Functioneren mijn smartphonegewoonten als ontsnappingsroute om niet werkelijk te denken over mijn dood, Christus’ wederkomst en de twee eeuwige bestemmingen?
- Zorgen mijn smartphonegewoonten ervoor dat het najagen van aardse successen mij in beslag neemt?
- Overstemmen mijn smartphonegewoonten de stem van Gods Geest in mijn leven?
- Zorgen mijn smartphonegewoonten dat ik me onledig houd met afspraakjes en avontuurtjes?
- Hebben mijn smartphonegewoonten een opbouwende functie in het leven van andere christenen en in mijn plaatselijke gemeente?
- Zijn mijn smartphonegewoonten in lijn met hetgeen noodzakelijk is voor mij en heilzaam voor anderen?
- Zorgen mijn smartphonegewoonten dat ik minder oog heb voor de naasten die God op mijn pad geplaatst heeft?
