Doeners spreek doeners aan
De bekende bisschop J.C. Ryle was van mening dat preken voor eenvoudige luisteraars moeilijker was dan voor hoog ontwikkeld publiek.
Hij wist zich een eenvoudige stijl eigen te maken die merkbaar is in zijn behandeling van de Evangeliën. Kernachtige zinnen met sprekende voorbeelden, recht op het hart. Dat is een gave en opgave! In het jeugdwerk hebben we niet alleen mannen als Ryle nodig, maar ook échte doeners. Wat is hun kracht in verbinding met jongeren?
Op de man af
Als negentienjarige leerde ik doordat ik verkering kreeg met mijn huidige vrouw Paulien de Zaanstreek kennen. Onder de rook van Amsterdam kwam daar een kleine gemeente samen. Met als beeldbepalende ouderling ‘ome Gijs’. Voor zover ik me kan herinneren heetten daar trouwens alle oudere gemeenteleden ‘oom’, hoewel bijna niemand familie van elkaar was. Als bouwvakker was oom Gijs een echte doener. Hij draaide niet om de dingen heen. Na kerktijd kwam de kleine kerkenraad al snel de deur uit en mengden zij zich tussen het napratende volk op de stoep voor de kerk, middenin een woonwijk. Oom Gijs vroeg je dan op de man af of de preek je aansprak, of hij vertelde zelf wat hem raakte. Onomwonden, recht uit het hart.
Zo gaf hij ook catechese, begreep ik. Mijn vrouw draagt die herinneringen mee als warme herinnering. Hij had de kernen van het belijden helder, maar was vooral krachtig door zijn openhartige stijl. Als een jongere zich afvraagt of God bestaat, gun ik hem een ‘ome Gijs’. Een levende leesbare brief, met de werkhanden van een bouwvakker.
Tevoorschijn komen
Het is fijn dat jongeren bij hun predikant terecht kunnen met hun vragen. Aangezien onze voorgangers wetenschappelijk geschoold zijn, zal het hen niet ontbreken aan argumenten. Voor doeners zijn die argumenten slechts ten dele overtuigend. Daarom is het van belang dat de predikant zich laat aanvullen door doeners die gemeenschap oefenen met Christus. Levende brieven die bijvoorbeeld bij catechese eens komen vertellen wat de Heere deed aan hun ziel. Recht uit het hart.
Mooier is echter wanneer oudere doeners zelf de moed hebben om ‘tevoorschijn te komen’. Neem een jongere uit de gemeente mee ‘op klus’ en deel wat dingen uit het leven. Zowel van wat de Heere aan de ziel deed ondervinden, als bijvoorbeeld praktische uitreddingen in het gewone leven. Zo ervaren jongeren dat het geestelijke en praktische leven met elkaar verweven zijn. Laat alle godvrezende hoveniers, metaalbewerkers, elektriciens en tuinders het als opdracht leren zien om jongeren aan te spreken. Vertel maar gewoon hoe het is. Dat overtuigt meer dan mooie woorden.
Brede schouders
Recent werd ik uitgenodigd om te spreken bij een jongerenavond. De locatie was nieuw voor mij, de context kon ik in eerste instantie niet helemaal duiden. Maar ‘zaait aan alle wateren’, dus ik ging op pad. Daar aangekomen bleek de spreeklocatie een schuur op het terrein van een groot loonbedrijf. De eigenaar organiseerde samen met wat bekenden avonden voor jongeren. Hij was een imponerende kerel met een warm hart voor de jeugd. Nadat de Heere hem krachtdadig riep, kon hij niet anders meer dan spreken over Zijn goedheid.
Toen ik naast hem stond bij de deur kwamen de bezoekers binnen. Wat mij opviel was dat er veel meer stoere gasten waren dan bij andere jongerenavonden. De ene na de andere breedgeschouderde kerel kwam binnen. Met zichtbare bewondering voor de ondernemer die de avond organiseerde. Niet eerder had ik naar verhouding zoveel praktische jongeren onder mijn gehoor. Ze kwamen duidelijk niet voor de spreker, maar voor de ‘eigenaar van de tent’.
Die avond kreeg ik onderwijs, meer dan dat ik deelde. De ondernemer vertelde terloops over zijn leven en leerde me een zin die ik niet meer vergeet: ‘Werp je maar in die Bloedfontein!’ Diepe woorden. Stort je met alle vragen, zonden en gebrokenheid in de overvloedige genade die in Christus is. Bij Hem is uitkomst, zelfs tegen de dood.
Omgeven door een paar sfeervolle terrasbranders spraken we die avond in een grote kring over God en geestelijke zaken. Ik heb veel geleerd. Daar kon geen uitgebalanceerde theologische verhandeling tegenop. Onvergetelijk.
Zet doeners in
Bij de samenstelling van teams voor het jeugdwerk merk ik dat jeugdleiders bij uitbreiding van het team graag zoeken naar een bepaald type leider. Bij voorkeur jeugdwerkers die netjes de notulen maken, zorgvuldig een verhaal op papier kunnen zetten en gestructureerd een avond voorbereiden. Inderdaad, zulke leidinggevenden zijn onmisbaar! Maar als alle jeugdwerkers zo zijn, missen we een belangrijke verbindende schakel.
Pas was ik met een zeer ervaren leidinggevende in het jeugdwerk een paar uur in de auto onderweg naar een HHJO-activiteit. Hij is kweker van beroep. In groene kleding zat hij naast me, zijn handen getuigden van een leven dichtbij de natuur. Hij vertelde dat hij kort daarvoor een boomstronk meenam naar de jeugdvereniging. Aan de hand van die boom met z’n ringen deelde hij een rijke Bijbelse boodschap in verbinding met het Woord. Ik zag het levendig voor me. Dat zijn de jongens van de JV vast niet meer vergeten.
Ik pleit ervoor dat elk team in het jeugdwerk tenminste één doener telt, die werkelijk contact maakt met jongeren. Iemand die geestelijk weet waar hij over spreekt en in staat is om dit eenvoudig over te brengen. Wellicht voelt zo iemand wat schroom in verband met de papierwinkel die meekomt bij het jeugdwerk. Wees daarin nuchter, vul elkaar aan in de onderscheiden gaven die een team rijk is. Doe zoveel mogelijk wat werkelijk aansluit bij waar je kracht ligt. Geef doeners een taak op het gebied van praktische organisatie en relatie.
Gemeenschapsleven
Hoewel het jeugdwerk een belangrijke factor is als bindmiddel van jongeren, moeten we het gewone gemeenteleven niet onderschatten. Dan bedoel ik niet kerkelijke activiteiten, maar ontmoetingen aan de keukentafel. Tijdens een gemeenteavond vertelden twee veertigers hoe zei als jongere gevormd waren door een oudere man (waarschijnlijk toen hij zo oud was als zij nu), waarbij ze geregeld aan tafel schoven. Bij een gehaktbal en een biertje sprak die man hen aan op hun zielenheil. Dat kun je niet organiseren, dat moet je gewoon biddend doen.
